معرفی
تعریف سلامت اجتماعی
سلامت اجتماعی به طور خلاصه عبارت است از حالت برخورداری فرد از توانایی بروز و ظهور حداکثر فعالیتها و نقشهای اجتماعی و احساس پیوند با جامعه که توام با احساس آرامش فردی و رابطه مناسب با هنجارهای اجتماعی باشد.
تعریف سلامت اجتماعی از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ( WHO )
سازمان بهداشت جهانی سلامت را فقط رهایی از بیماری نمیداند بلکه حالت جسمی، روانی، آسایش و آسودگی خیال و به عبارت دیگر در رفاه اجتماعی تعریف میکند که از طریق زندگی اجتماعی به شکل روزمره از طریق محل کار، خانواده و از طریق روابط اجتماعی با دیگران ان را میآموزد.
قلمرو سلامت اجتماعی عبارت است از چارچوب تعاملات میان افراد و نیز مشارکت اجتماع آنها که شامل: دستاوردهای اجتماعی، حمایتهای خانوادگی، فعالیتهای اجتماعی، روابط دوستانه و زندگی شخصی را شامل میشود. از این دیگاه حمایت و پشتیبانی اجتماعی در حوزه سلامت اجتماعی نقش بسیار موثری دارد.
مولفههای سلامت اجتماعی
عبارت است از بخشهایی که امکان دستیابی یک فرد در اجتماع را برای بهتر زیستن و ایفای نقش موثر فراهم مینماید.
- دستیابی به مسکن مناسب به عنوان امنیت جسمانی و روانی
- دسترسی به آموزش و پرورش به منظور شکوفایی استعدادها و ارتقاء دانش
- دسترسی به تغذیه مناسب به منظور برخورداری از سلامت کامل جسمانی
- دسترسی به درآمد متناسب و مشخص
- برخورداری از محیط اجتماعی و فیزیکی مناسب ( برخورداری از اکوسیستم مناسب )
- اطمینان از وجود سهم پایداری از منابع و جامعه ( برخورداری از سهم مناسبی از مسکن، بهداشت و اشتغال )
- برخورداری از عدالت اجتماعی و نیز برخورداری از حقوقی مناسب
- برخورداری از شرایط استاندارد بهداشتی و درمانی
- برخورداری از امکانات کامل برای گذراندن اوقات فراغت
نقش نظام آموزش در سلامت اجتماعی
سازمان آموزش یک کشور (نهادهای آموزشی، مطبوعات، تلویزیون و ... ) در تداوم آموزش و خانوادهها، رسانه و گروههای نخستین (مهد کودک ) آغاز به فعالیت میکند و به شکل مستقیم و غیر مستقیم نقش اساسی در سلامت اجتماعی ایفا مینماید. مهمترین کارکردهای نهاد آموزش که متربط با سلامت اجتماعی میباشد به شرح زیر است:
- اجتماعی کردن کودکان، نوجوانان، جوانان و تمامی اقشار جامعه یعنی آموزش روشهای اخلاقی و آداب و رسوم صحیح به افراد
- آموزش و تامین نیروی انسانی ماهر برای جامعه
- آموزش نقش مهمی در انتخاب و واگذاری شغل دارد.
- آموزش به ویژه در سطح دانشگاه باعث نوآوری در سطح جامعه میشود.
- آموزش باعث ایجاد همبستگی اجتماعی در جامعه میشود
- آموزش باعث رشد تخصصی در جامعه میشود
- آموزش باعث حفظ و ارتقاء کارکردهای خانواده و به ویژه انتخاب و تربیت فرزندان میگردد.
شاخصهای سنجش سلامت اجتماعی
- جمعیتی: توزیع سنی و جنسی، مهاجرت، موالید و مرگ و میر
- آموزش و فرهنگ: آموزشهای پایه، دانشگاهها، کتب منتشر شده و رسانهها
- کار و تامین اجتماعی: درصد جمعیت شاغل، بیکار و پوششهای بیمهای
- دفاع ملی و فعالیتهای جمعی: میزان جرایم، تعداد زندانیان، میزان شیوع آسیبهای اجتماعی
- درآمد، مصرف و ثروت: متوسط درآمد و مصرف خانوار و نسبت توزیع ثروت در جمعیت کشور
- سلامت و تغذیه: نسبت امید به زندگی، نسبت بیماریها به جمعیت کشور، میزان مصرف سرانه کالری و ضریب اشتغال تخت
- مسکن و محیط زیست: درصد خانوادههای بدون مسکن و دارای مسکن، بهداشت محیط
- زمینههای اختصاصی: قشربندی اجتماعی، توجه اقلیتها، حاشیهنشینی، هویت فرهنگی و اجتماعی